Diyalektik Davranış Terapisi

Diyalektik Davranış Terapisi | Terapi Süreci | : Kabul ve Değişim Odaklı Beceriler | 

Diyalektik Davranış Terapisi 

Diyalektik davranış terapisi üçüncü dalga terapilerin içinde yer alan ve kanıta dayalı önemli terapi yaklaşımlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu terapi yaklaşımı temel odak noktasını, diyalektik felsefeye dayanarak kabul kavramı üzerinde kurgular. Tedavi yöntemi dört temel problem üzerinde durur:

• Kişinin kendisi ile ilgili karmaşası,
• Dürtüsellik,
• Duygu düzenleme,
• Kişilerarası ilişkilerdeki karmaşa ve çözümsüzlükler.

Bu temel problem alanları için bireysel terapinin yanı sıra temel beceri eğitimleri de tedavinin bir parçası olarak danışana verilir. Beceri eğitimleri mindfulness (bilinçli farkındalık), kişilerarası etkililik, duygu düzenleme ve sıkıntıya toleransı artırma olmak üzere dört modülden oluşur. Diyalektik davranış terapisi, borderline kişilik bozukluğu popülasyonu için geliştirilmiş, odak noktası duygu yönetimi ve dürtüselliğin kontrolü üzerinde olan kanıta dayalı bir terapi yaklaşımıdır. Riskli ve klinik birçok grupla kullanılmış ve intihar ve kendine zarar verme davranışlarının riskli gruplarda önemli bir ölçüde azalmasını sağlamıştır. Son zamanlarda, diyalektik davranış terapisinin  beceri eğitimi dayanıklılığı ve iyi olma halini artırma amacıyla da kullanılmaya başlamıştır . Müdahaleci bir yöntem olarak klinik gruplarda başarılı bir terapi yaklaşımı olarak ortaya çıkan bu yaklaşım aynı zamanda koruyucu bir yöntem olarak da ortaya çıkmaktadır. Diyalektik davranış terapinin Türkiye’deki uygulama alanları henüz sınırlıdır ve yeni uygulamacılar ve araştırmacılar bu konuya ilgi göstermeye başlamışlardır. 

Terapi Süreci 

Diyalektik davranış terapisi, terapide ele alınacak hedefleri dört farklı aşamada inceler. İlk aşamada terapist hayati tehlikesi olan, kontrol edilemeyen ve terapi sürecine ket vuracak davranışların, -örneğin seanslara gelmeme ve bireyin kendi hayat kalitesini etkileyecek davranışlar (örn. madde kullanımı)-  elimine edilmesini hedefler. İkincil öncelikli hedef sessiz çaresizlik olarak da adlandırılan aşamayı içermektedir. Bu aşamada hastalar davranışlarını kontrol edebilirler. Ancak travmatik geçmişlerinden dolayı duygusal acı içinde olabilirler. Travma ilişkili davranışları azaltmak, duygu düzenlemeyi artırmak ve bireyin kendi tecrübelerinin geçerliliği ile ilgili onayları kendisine vermesi (bireyin kendi tecrübelerini geçerli kılması), yargılamadan, rasyonel karar verebilme ve duyguları yaşantılama ve problem çözme becerileri kazandırma bu terapi tekniğinin hedefleri arasındadır. Üçüncü aşamada bireyin genel mutsuzluğuna neden olan problemler hedef alınır. DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabına göre, bu aşamadaki problemler davranış bozuklukları olarak sınıflanmış davranış ve belirtilerdir. Dördüncü aşamada ise bireyin kendisini gerçekleştirmesi ve daha özgür ve mutlu olmasını engelleyen davranışlar terapinin hedefidir.

Kabul ve Değişim Odaklı Beceriler

Diyalektik davranış terapisinin temelini diyalektik felsefe oluşturur. Kabul ve değişim diyalektik yaklaşımın gereğidir. Terapi ve beceri seti kabul ve değişim gibi zıt becerilerin öğrenilmesini içerir. Linehan, Diyalektik davranış terapisi yaklaşımı düşünce ve davranış boyutunda danışanların bu becerileri kazanmalarını hedefler. Bunun yanı sıra diyalektik davranış terapisi özellikle geçerli kılmanın önemini vurgular. Geçerli kılma kişinin içinde bulunduğu durumun duygu, düşünce ve davranış boyutunda geçerliliğinin onaylanmasını içerir. Diğer bir deyişle bireyin kendi değer ve düşünce dünyasından onu olduğu gibi kabulü içerir. (Böylelikle danışana önemsendiği, kabul edildiği mesajı verilir ve bulunduğu durum bağlamında danışanın duygusal ve davranışsal yaşantıları paylaşılır. Bu kavram, empati ve koşulsuz sevgi ve kabul kavramlarına benzerlik gösterir. Geçerli kılma kabul ve değişim becerilerinin kazanılmasını sağlayan bir denge görevini görür. Bireyin duygularının anlaşılmasının yanı sıra bulunduğu durumun ve perspektifin kabulünü de içerir. Diyalektik davranış terapisi beceri eğitimi dört modül içerir:

• Mindfulness (Bilinçli Farkındalık),
• Sıkıntıya(Distres) Tolerans,
• Duygu Regülasyonu ve
• Kişilerarası Etkililik

Bu modüllerden Mindfulness (Bilinçli Farkındalık) ve Sıkıntıya (Distres) Tolerans kabül odaklıbecerilerin kazanımını hedeflerken, Duygu Regülasyonu ve Kişilerarası Etkililik değişim odaklı becerileri içerir.

Her modül farklı alanlardaki problemlere müdahale etmek için oluşturulmuştur

Mindfulness ‘şu ana’ yargılamadan odaklanmayı öğretir. Mindfulness  duygusal yaşanan acıyı azaltma, mutluluğu artırma ve gerçeği olduğu gibi tecrübe edebilmeyi hedefler. Kişilerarası etkililik modülü öncelikle kişinin amaçlarına ulaşmaya çalışması sırasında ilişkilerini ve kendi öz saygısını korumayı hedefler. Duygu düzenleme özellikle zor ve acı veren duyguları yönetmeyi öğreten becerileri içerir. Bu modülde hedeflenen duygulardan kurtulmak değildir, aksine duyguları tanımlayabilmek ve ifade edebilmek üzerinde çalışılır. Bu modül duyguları gözlemleme, tanımlama ve duyguların amaçlarını anlama; duygusal kırılganlığı - zaafı ortadan kaldırma ve yaşantılanan olumlu duyguları artırma; acı çekmeyi azaltma üzerinde beceriler üzerinde odaklanır. Sıkıntıya Toleransı hedefleyen diğer modül ise, özellikle kriz yönetmek ve gerçekliği olduğu gibi kabul etme becerilerini kapsar (dikkati dağıtmak, kendini sakinleştirmek, rahatlama gibi becerileri öğretir).

Powered by Froala Editor