Çocuklarda Akran Zorbalığı

Çocuklarda akran zorbalığı nedir? Akran zorbalığının çeşitleri nelerdir? Psikolog ve terapistlere göre kişilerin akran zorbalığına maruz kaldığını nasıl anlarsınız? Akran zorbalığı uygulayan kişiler...

Akran zorbalığı, bir tür güç dengesizliğini içeren, terarlayıcı, istenmeyen, örseleyici, saldırgan söz veya davranış olarak tanımlanabilir.

Psikolog ve terapistlere göre çocuğun sosyal gelişimi açısından akranla olumlu ilişkiler kurabiliyor olmak oldukça önemlidir. Önceden anne ya da bakım verene karşı önemli olan ilişkiler yerini akranları ile olan ilişkilerine bırakır. Çocuğun gelişimsel görevleri arasında akranları ile iyi geçiniyor olabilme durumu da vardır. Çocuğun onay ihtiyacının karşılanması akranları tarafından da sağlanır. Akranlar tarafından kabul ediliyor olmak çocuğun sosyal etkileşimini ve gelecekteki başarısını büyük oranda etkiler.

Akran zorbalığı adını verdiğimiz sorun aslında her toplumda görülen ve var olan bir süreçtir. Özellikle küçük yaş gruplarında, çocukların neden-sonuç ilişkisi kuramadıkları dönemde akranlarına acımasızca davranabilirler.

Psikolog veya terapistlere göre bir söz ya da eylemin zorbalık olarak adlandırılabilmesi için;

1. Kasıtlı olarak zarar verme amacı güden saldırgan davranışlar olması,
2. Süreklilik özelliği taşıması, bir başka deyişle zorbanın bu tür eylemleri bir kez değil devamlı olarak yapması,
3. Zorba ve kurban arasında fiziksel ya da psikolojik güç dengesizliğinin olması; zorbaca eyleme uğrayan kurbanın, zorbaya karşı kendisini çaresiz ve savunamayacak durumda hissetmesi gerekir.

Akran zorbalığında zorbalığı uygulayan ve maruz kalan olarak değerlendirdiğimiz iki boyut vardır.

Zorbalığı uygulayan; istediğini elde etmek için gerekli beceriyi edinememiş olmak, başkaları üzerinde hüküm kurma isteği, başka alanlarda zorbalığa uğramış ya da uğruyor olmak, liderliği ve popülerliği kaybetme korkusun, yalnız kalma korkusu, dışlanma,ihmal ediliyor olmak gibi nedenlerden dolayı zorbalığa başvurabilir.

Zorbalığa maruz kalan; var olan sorunların çoğalması (kekemelik), sosyal ilişkilerde kendini geri çekme, kendini rahat ifade edememe, dikkat eksikliği, özgüven problemi, kaygı, depresyon, okul başarısında düşme, okulu bırakma gibi sorunlarla karşı karşıya kalabilir.

Zorbalık Çeşitleri

Fiziksel ; tokat atma, yumruk atma, kulak çekme, çelme takma, ısırma, omuz atma, saldırma, herhangi bir cisimle vurma, kesici delici alet kullanma..

Sözel ; alay etme, lakap takma, dalga geçme, küçük düşürme, küfür etme...

Dışlama ; oyuna, etkinliklere almama, yalnızlığa terk etme, görmezden gelme, yok sayma, dışlama..

Dedikodu; diğerlerini kışkırtarak aralarına bozma, söylenti çıkarma, iftira atma, haksız yere şikayet etme..

Eşyalara zarar verme; zorla alma, zorla bir şeyler ısmarlatma, para veya eşyalarını çalma, eşyalarını karalama veya üzerlerine kötü şeyler yazma..

Siber zorbalık; teknolojinin gelişmesiyle birlikte internet siteleri üzerinden, e-posta ile veya cep telefonları ile yapılan zorbalıktır.

Çocuğunuzun Zorbalığa Maruz Kaldığını Nasıl Anlarsınız?

• Okuldan ve arkadaşlarından hiç bahsetmiyorsa
• Arkadaşları ile görüşmüyor, eve getirmiyor ya da onlara hiç gitmiyorsa
• Arkadaş gruplarının katıldığı partilere, gezilere davet edilmiyorsa
• Okula gitmek istemiyor, okulunu değiştirmek istiyorsa
• Sabahları iştahsız oluyor, karın ve baş ağrısı yaşıyorsa
• Okul servisini kullanmak istemiyorsa
• Yatağını ıslatıyor, kabus görüyor, uykusunda ağlıyorsa
• Okuldan eve harçlığı ya da öğle yemeği alındığı halde aç dönüyorsa
• Harçlığını sürekli kaybediyorsa

Çocuğunuz zorbalık davranışlarına maruz kalıyor olabilir.

Zorba Davranışlar Sergileyen Çocuğa Nasıl Davranılmalı?

• Çocuğunuzla sakince konuşun, bunu yapma sebepleri ve yaptığı davranışın başkalarında yaratacağı olumsuz duygular üzerinde durun.
• Bu davranışını onaylamadığınızı kesin ve net bir biçimde belirtin.
• Varsa bu tür davranışlara model olan ailenin diğer üyelerini uyarın.
• Kurallara uyduğunda, sorumlu davranışlar sergilediğinde, olumlu davranışlar gerçekleştirdiğinde takdir edin, bunları pekiştirin, ödüllendirin.
• Okulla mutlaka işbirliği yapın.

Zorbalığa Maruz Kalmış Çocuk İçin Neler Yapabilirsiniz?

• Çocuğunuzla iletişim kurun; konuşmasına, duygularını paylaşmasına izin verin ve dinleyin.
• Zorbalığın nerede ve nasıl meydana geldiğini öğrenin.
• ‘Sen de aynısını ona yap’ cümlesinin fayda sağlamaktan çok zarar getireceğini unutmayın.
• Olayla ilgili olarak kendi duygularınızı mümkün olduğunca kontrol edin. Hemen aşırı tepki göstermeyin.
• Çocuğunuzu asla suçlamayın.
• Bu durumu kendisinin çözmesi gerektiğini ya da yardımcı olamayacağınızı söylemeyin.
• Eğer çocuğunuz bunu kimseye anlatmamanızı isterse, bunun zorbalık davranışı sergileyen kişiyi korumak anlamına geleceğini anlatın.
• İlgi alanları doğrultusunda sosyal etkinliklere, aktivitelere yönlendirin. Çocuğunuzu bundan sonraki akran istismarı ve rahatsız etme eylemlerini okulda güvendikleri bir öğretmene bildirmeye teşvik edin.
• Sonrasında ise belli zaman dilimleri içerisinde aynı olayın tekrarlanıp tekrarlanmadığını ve onu üzen veya kızdıran arkadaşları olup olmadığını sorun.
• Okulu durumdan mutlaka haberdar edin ve çözüm konusunda işbirliği yapın.

Zorba Bir Çocuk Yetiştirmemek İçin...

• Çocuklarınızı popüler görünmeye teşvik etmeyin.
• Çocuklarınıza daha çok zaman ayırın, yakından gözlemleyin.
• Çocuklarınıza gününün nasıl geçtiğini, kendisini o gün nasıl hissettiğini sorun.
• Çocuğunuzu dikkatle dinleyin, ihmal veya zorbalık varsa okulla işbirliği yapın, imkanlarınız doğrultusunda okul dışındaki uzmanlardan yardım alın.
• Zorba ve kurban olan öğrencilerin ailelerin çocukları ile empati kurması ve durumu tartışmak yerine çocukların duygularını ve hissettiklerini anlamaya çalışın.
• Zorbalığın nerede meydana geldiğini, nasıl oluştuğunu öğrenin.
• Çocuğunuzu bilgi almak için zorlamayın, hazır olmasını bekleyin.

Powered by Froala Editor