Maruz Bırakma (Exposure) Yöntemi Nedir?
Maruz bırakma (exposure) yöntemi adından da anlaşılabileceği gibi bireyin deneyimlediği kaygı ve bu kaygının kaynağının bireye belirli ölçülerde ve periyodlarda gösterilmesidir. Bu yolla uyarımın azalarak sönümlenmesini hedefler.
İnsanlar korku, fobi ya da travmatik bir anıları deneyimleyince bu durum onların üzerinde kaygı yaratır. Bu kaygıdan uzaklaşabilmek adına, bu durumları hatırlatan her türlü şeyden kaçmayı seçerler.
Kişiler, sosyal ortamlarda kaygılandıklarında, konuşma yapma veya görüşlerini açık bir şekilde ifade etme gibi belirgin davranışlardan kaçınabilirler. Ayrıca, konuşurken farkında olmadan göz teması kurma gibi davranışlar da kaçınılabilecek durumlar arasında bulunur.
Kaçınma eğilimi, o an için acil bir rahatlama sağlasa da sorunu çözmeye yaramaz, aksine sorunun daha da güçlenmesine ve kalıcı hale gelmesine neden olur. Böyle bir baş etme stratejisi kullanmak, gün geçtikçe insanların hareket özgürlüğünü kısıtlar.
Bu noktada terapistler, maruz bırakma (exposure) tekniğini uygulayabilirler. Bu yöntem kaçma, kaçınma ve güvenlik davranışlarını sönümlendirmeyi amaçlar. Danışanın içsel tepkilerinin şiddetini azaltmalarına yardım etmek ve tetikleyicilerin yarattığı uyarılma durumlarıyla baş etme becerilerini geliştirebilmeleri için tasarlanmıştır. Bu teknik yüzleştirme olarak da adlandırılır. Bilişsel davranışçı terapinin bir parçasıdır.
Terapi Sürecinde Maruz Bırakma (Exposure)
Bu yönteminin etkin bir şekilde uygulanabilmesi şu dört aşamanın sürece dahil edilmesi gerekmektir.
- Değerlendirme
- Terapi için danışanı hazırlama
- Yoğun maruz bırakma
- Kendini kontrol
Bu teknikte dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır.
Çoğunlukla yapılan hatalardan biri, alıştırma deneyiminin danışanın tolere edebileceği düzeyin üzerinde, yani irritasyon oluşturup tedaviye uyumu engelleyecek biçimde verilmesidir.
Başarılı bir terapi süreci için danışanın motivasyonu, hedefleri ve bu hedefleri gerçekleştirebilmesi çok önemlidir. Bu nedenle hedef danışan için basitten zora doğru ilerleyen bir hiyerarşik düzende uygulanmalıdır.
Gerçekleştirilmesi en kolay hedef ilk sıraya alınır. En kaygı verici olan ise hiyerarşinin son basamağında yer almalıdır. Aksi takdirde kişinin tedaviyi erken terk etmesi ve başarısızlık hissine kapılması gibi durumlar ortaya çıkar.
Bu Yöntem ile Hangi Rahatsızlıklar Tedavi Edilir?
Birçok ruhsal sağlık sorunu maruz bırakma yöntemi ile tedavi edilebilmektedir. Kaygı sorunu ve travmatik deneyimleri olan kişilere bu tedavi biçimi önemli ölçüde yardımcı olabilmektedir. Bu rahatsızlıkların yanı sıra:
- Fobiler
- Sosyal kaygı
- Genel kaygı bozukluğu
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Obsesif kompülsif bozukluk
- Akut ya da travma ile ilgili stres bozuklukları
- Panik ataklar bu yöntem ile tedavi edilebilmektedir.
Daha Fazlası İçin;
Aşağıdaki videoyu izleyerek maruz bırakma (exposure) tekniğini aşamalarıyla gözlemleme şansınız var.