Depersonalizasyon ve Derealizasyon Nedir?
Depersonalizasyon ve derealizasyon, bireyin gerçeklik algısında ciddi değişikliklere yol açan iki önemli psikolojik durumdur. Bu iki durum, genellikle anksiyete ve depresyon gibi ruhsal bozukluklarla ilişkilendirilir. Ancak bağımsız olarak da ortaya çıkabilirler ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilirler. Bu makalede, depersonalizasyon ve derealizasyonun ne olduğunu, belirtilerini, nedenlerini ve tedavi seçeneklerini ele alacağız.
Depersonalizasyon ve Derealizasyon Tanımları
Depersonalizasyon
Depersonalizasyon, kişinin kendi bedenine veya zihnine yabancılaşma hissi yaşamasıdır. Bu durumda birey, kendi duygularını ve düşüncelerini dışarıdan bir gözlemci gibi izliyormuş gibi hisseder. Kişi, kendini gerçek dışı veya otomatik pilotta gibi algılar. Bu durum, yoğun bir huzursuzluk ve rahatsızlık hissi yaratabilir.
Derealizasyon
Derealizasyon ise, çevresindeki dünyanın gerçek dışı veya bulanık göründüğü bir algı bozukluğudur. Birey, etrafındaki nesnelerin ve insanların sanki bir rüyadaymış gibi, tuhaf ve tanıdık olmayan bir şekilde göründüğünü hisseder. Çevresel algılar bozulmuş gibi gelir ve bu da kişinin günlük yaşamında ciddi rahatsızlıklara neden olabilir.
Depersonalizasyon ve Derealizasyon Belirtileri
Depersonalizasyon ve derealizasyon belirtileri genellikle anksiyete ve stresle ilişkilidir. Bu belirtiler şunları içerebilir:
- Kendi bedenine veya zihnine yabancılaşma hissi: Kişi, kendi bedenini veya düşüncelerini dışarıdan bir gözlemci gibi izliyormuş gibi hisseder.
- Duygusal uyuşukluk: Duygularını hissedememe veya duygusal tepki verememe durumu.
- Gerçeklikten kopma: Çevresindeki dünyanın gerçek dışı veya bulanık göründüğünü hissetme.
- Zaman algısında bozulma: Zamanın yavaşladığı veya hızlandığı hissi.
- Hafıza sorunları: Kişinin olayları hatırlamakta zorlanması veya unutkanlık.
Depersonalizasyon ve Derealizasyon Nedenleri
Depersonalizasyon ve derealizasyonun nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli faktörlerin bu durumların ortaya çıkmasında rol oynadığı düşünülmektedir. Bu faktörler arasında şunlar yer alır:
- Travma: Çocukluk döneminde yaşanan fiziksel, cinsel veya duygusal travmalar.
- Stres ve anksiyete: Yoğun stres ve anksiyete durumları.
- Depresyon: Ciddi depresyon dönemleri.
- Madde kullanımı: Alkol ve uyuşturucu maddelerin kullanımı.
- Nörolojik ve biyolojik faktörler: Beyindeki kimyasal dengesizlikler ve nörolojik bozukluklar.
Depersonalizasyon ve Derealizasyon Tedavi Seçenekleri
Depersonalizasyon ve derealizasyon tedavisi, altta yatan nedenlere ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişebilir. Genel tedavi yaklaşımları şunlardır:
- Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (CBT) ve diğer konuşma terapileri, bireyin bu deneyimlerle başa çıkma becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
- İlaç tedavisi: Anksiyete ve depresyonu azaltmaya yönelik antidepresanlar ve anksiyolitikler kullanılabilir.
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku, genel ruh sağlığını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
- Stres yönetimi teknikleri: Meditasyon, yoga ve derin nefes egzersizleri gibi stres yönetimi teknikleri, semptomları hafifletebilir.
Depersonalizasyon ve Derealizasyon Terapi Süreci
Depersonalizasyon/derealizasyon bozukluğu tedavisi genel olarak psikoterapi ve gerekli durumlarda ilaçlar üzerine kurulu olup bir rutini yoktur. Hastaya göre özelleştirilir. Problem yaşayan bireyler bilmelidir ki; hayatı ciddi etkileyen, fonksiyonelliği düşüren, sosyal ilişkileri zorlaştıran bir hastalık olsa da yönetilebilir ve tedavi edilebilir. Tedavisiz kalma durumunda kişi hastalık yönetimi ve görülmesi olası belirtiler konusunda da bilinçsiz olacağı için yaşayacağı psikolojik yıpranma ve stres çok daha yoğun olacaktır. Psiko-dinamik Terapide depersonalizasyon yaşayan birey ile kopmak istediği çatışmalar ve negatif duygular detaylı olarak çalışılır. O an içinde olup bitenler, düşünceleri, yaşadıkları, anlık olarak tanımlanır ve bireyin gerçeklikten kopma duygusunu anlaması ve tanıması amacıyla tüm nedenler ayrı ayrı belirlenir.
Sonuç
Depersonalizasyon ve derealizasyon, bireyin günlük yaşamında ciddi zorluklara neden olabilen karmaşık psikolojik durumlardır. Bu durumlar, genellikle stres, anksiyete ve depresyonla ilişkilidir ve uygun tedavi ile yönetilebilir. Psikoterapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri, bu semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Kişinin bu belirtileri yaşaması durumunda, profesyonel bir yardım alması önemlidir.
Kaynakça:
- Michel Foucault, “Akıl Hastalığı ve Psikoloji”. Ayrıntı Yayınları, 2013.
- Sigmund Freud, “Günlük Yaşamın Psikopatolojisi”. Payel Yayınları, 1996.
- Donald W. Winnicott, “İnsan Doğası”. Pinhan Yayıncılık, 2017.
- Salman Akhtar, “Comprehensive Dictionary of Psychoanalysis”. Karnac Books, 2009.
- Karen Horney, “Kadın Psikolojisi”. İdea Yayınları, 2000.