Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nedir?
Antisosyal kişilik bozukluğu, akli bir bozukluk (düzensizlik) olmayıp, Amerikan Psikiyatri Derneği’nin Teşhis ve İstatistik Rehberinde şöyle tarif edilmektedir: “Teşhis için temel özellik, çocukluk veya ilk ergenlik çağında başlayıp yetişkinlik çağında da devam eden, diğer insanların hakları ile ilgili daimî bir umursamazlık ve ihlal seyridir.”
Hastalığın temel özellikleri olarak sayılan hususlar, hilekarlık ve manipülasyondur. Çoğumuz, iyi müzik, sevgi dolu cinsellik, doğa güzellikleri, zekice bir şaka ve ya bir işi iyi yapma gibi deneyim ve ya etkinliklerden duygusal doyum sağlayabilirken, psikopat kişi, canlı ve iyi hissetmek için, daha keskin daha çarpıcı deneyimlere ihtiyaç duyabilir. Sosyopatik kişilerin yaşadıkları başlıca duyguları ele alırsak, bu kişilerin duyguları dile getirme yeteneğine sahip olmamalarından dolayı bunları açıkça belirtmek zordur. Antisosyal kişiler konuşmak yerine eylemde bulunurlar. Spesifik duygulanımları olduğu algısından yoksun olarak temel bir uyarılma duyumunu yaşıyor gibidirler. Bir duygu hissettiklerinde ise, yaşadıkları deneyim muhtemelen ya kör bir hınç ya da manik bir coşkudur.
Antisosyal kişilik bozukluğu ve psikopatide genetik, psikososyal ve sosyokültürel etkenler rol oynar.Benmerkezci, duyarsız ve istismar boyutu yüksek psikopatlarda kaygı duyma özelliği ve korku koşullaması düşüktür. Bundan dolayı da cezadan etkilenme, vicdan gelişimi ve sosyalleşme için gerekli olan koşullu tepkilerin edinilmesi zayıftır.Antisosyal kişilik bozukluğu olanlar bir suç ya da kabahat işlerken yakalandıklarında aldatma, yalan söyleme ya da kaçma gibi yöntemlerle cezalandırılma tehlikesini bertaraf etme yolunda büyük çaba sarfederler. Ayrıca ödüle yönelik baskın bir tepki örüntüleri vardır. Ödüle odaklı psikopatlar, ödüller önceki sıklıkta ya da değerde gelmediğinde derhal olumsuz tepki verirler.
Belirtileri Nelerdir?
Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerin ortak özelliklerinin bir kısmı şunlardır:
- Küçük yaşta hayvanlara karşı saldırgan davranışlar sergileme
- Yalan söyleme veya hırsızlık yapmada ısrarcı olma
- Ceza adaleti sistemi ile sürekli sorunlar yaşama,
- Diğer kişilerin haklarını veya sınırlarını (finansal, fiziksel, cinsel, duygusal, hukuksal) ihlal etme eğilimi,
- Alkol veya uyuşturucu madde kullanımına yönelme,
- Saldırganca, sıklıkla şiddetli davranış; kavgaya karışma eğilimi,
- Sürekli olarak endişe, sinirlilik ve moral bozukluğu hissetme (disfori)
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nedenleri
Çevre ve ailedeki ciddi evlilik sorunları, düşük sosyoekonomik durum, geniş aile, babada suç işleme, annede ruhsal bozukluk gibi mevcut olumsuz değişkenlerin, çocuktaki dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve ergenlikteki ASKB için risk faktörü olduğu belirtilmesine karşın ASKB oluşumunun sadece bu faktörlere bağlı olmadığı kabul edilmektedir. Bu bozuklukların gelişiminde gen-çevre etkileşimi de önemli bir rol oynamaktadır. ASKB’nin oluşumunda sosyokültürel faktörlerin büyük etkisine, suç davranışının öğrenilmiş ve uyum sağlayıcı bir durum olduğuna dair görüşler olmasına karşın son yıllarda biyolojik nedensellik giderek güçlenmektedir.
Sonuç olarak ASKB oluşumuna çeşitli genetik, biyolojik, psikodinamik ve psikososyal faktörler birbiri ile etkileşim içinde bulunarak etkileşim göstermektedirler.Evlat edinme konusundaki araştırmalar, hem genetik katkıların ve hem de çevre katkılarının hastalığın gelişmesindeki rolünü desteklemektedir. İkizler hakkındaki araştırmalar da, yetişkinlerdeki antisosyal davranışın kalıtımsal olarak geçebilirliği konusuna işaret etmektedirler ve genetik faktörlerin yetişkinlerde antisosyal çocuklar veya ergenlerden daha önemli olduğunu göstermişlerdir. Çünkü bu son kategori araştırmalara göre, antisosyal çocuklar veya ergenlerde, paylaşılan çevre faktörleri daha önemlidir (Lyons ve diğer, 1995).
Dsm-5 Tanı Ölçütleri;
- Sürekli göz altına alınmayı gerektiren fiilleri işlemek suretiyle belirlenmiş, hukuka uygun davranışları tespit eden sosyal kurallara uymamak,
- Sürekli yalan söylemek, takma isimler kullanmak veya kişisel çıkar veya zevk için diğer insanları kandırmak fiilleri ile belirlenen hilekârlık,
- Fevrîlik (ani tepki gösterme) veya ileriyi (geleceği) planlayamamak,
- Sürekli fiziksel dövüşmeler ve saldırılar ile belirlenen sinirlilik ve saldırganlık,
- Kendisinin veya başkalarının emniyetini ihmal etmek ve umursamamak,
- Tutarlı iş davranışını devam ettirme (aynı işte uzun süre çalışma) veya parasal yükümlülüklerini yerine getirmede sürekli başarısızlık ve sorumsuzluk,
- Başka bir kimseye zarar verme, kötü davranma veya malını çalma konusunda umursamazlık veya bu fiilleri mantıklılaştırma merhametsizliği.
Terapi Süreci
Antisosyal kişilik bozukluğu tedavisi esas olarak hastalık hakkında farkındalık oluşturmak, kendine ve çevresine verebileceği zararları önlemek ve kişilik yapısının bozulmasına sebep olan travmalar varsa bunların iyileştirilmesine yöneliktir. İlaçlar gerektiği zaman kullanılabilir fakat tedavinin ana unsuru psikoterapidir. Bilişsel davranışçı terapi ve seçilmiş hastalarda dinamik psikoterapi tercih edilebilir.Bunların dışında alkol ve madde kullanımı mevcutsa, bunun için ilaçlarla ayakta ya da hastanede yatışla tedavi verilebilir. Bu konular hakkında detaylı bilgi almak için Şişli Terapi Enstitüsü’ne 0552 347 00 20 ulaşabilirsiniz. BEŞİKTAŞ/ BALMUMCU