Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Saplantılı düşünce ve zorlantılı davranışlar kişilerin andan zevk almasını engeller.Birçok insan düşüncelere veya tekrarlanan davranışlara sahiptir. Ancak bunlar günlük hayatı bozmaz ve hayata düzen ekleyebilir veya işleri kolaylaştırabilir. Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) olan kişiler için düşünceler kalıcıdır ve istenmeyen rutinler vardır. Kişinin yapmış olduğu davranışlar katıdır ve bunları yapmamak büyük sıkıntı ve stres yaratır. OKB’li birçok kişi saplantılı düşüncelerinin doğru olmadığını bilir. Ancak takıntılarının doğru olmadığını bilseler bile, OKB olan insanlar odaklarını saplantılardan uzak tutmak veya zorlayıcı eylemleri durdurmak için büyük sıkıntı çekerler. Bu durum hem kişisel hem de sosyal hayatta dikkat çeker ve ileri seviyelerde kişilerarası ilişkileri de etkileyebilmektedir.

Obsesyonlar(tekrarlanan, saplatılı düşünceler), dürtüler veya kaygıya yol açan zihinsel imgelerdir. Yaygın olan obsesyon türleri;

• Mikrop kapma veya kirlenme korkusu
• Cinsiyet, din veya zarar verici içerikte istenmeyen yasak düşünceler
• Başkalarına veya kendilerine karşı agresif düşünceler
• Simetrik veya kusursuz bir planlama oluşturmak

Kompulsiyon (zorunluluklar, zorlantılı davranışlar) OKB olan bir kişinin takıntılı bir düşünceye yanıt olarak eyleme geçirme dürtüsü hissettiği tekrarlayan davranışlardır. Yaygın olan kompülsiyon türleri;

• Aşırı temizlik ve veya sürekli el yıkama
• Eşyaları belirli ve kesin bir şekilde düzenlemek
• Kapının kilitli olup olmadığını veya fırının kapalı olup olmadığını görmek için tekrar tekrar kontrol etmek ve bunun gibi durumlarda sürekli olarak kontrol etme davranışı
• Sayılara takıntılı olmak örneğin;

Tüm ritüeller veya alışkanlıklar sıkıntı verdiği için ortaya çıkmaz, hayatın kontrolünü sağlamak için herkes alışkanlıklara ve ritüellere sahip olabilir. Ancak genel olarak Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) olan bir kişi bunları şöyle ifade eder;

• Düşüncelerimi ve davranışlarımı kontrol edemiyorum, bu düşünceler veya davranışlar başkaları tarafından aşırı olarak kabul ediliyor
• Bu düşünce ve davranışlara günde en az 1 saat harcıyorum
• Davranış veya ritüelleri gerçekleştirirken zevk alamıyorum, ancak düşüncelerin neden olduğu kaygılardan kısa bir kurtulma rahatlama hissi oluşuyor
• Bu düşünceler veya davranışlardan dolayı günlük hayatta önemli problemler yaşıyorum

Belirtiler geçiçi olabilir, zamanla kolaylaşabilir veya daha da kötüleşebilir. OKB hastaları, saplantılarını tetikleyen durumlardan kaçınarak kendilerine yardım etmeye çalışabilir veya kendilerini sakinleştirmek için alkol veya uyuşturucu kullanabilirler. Bu gibi faydalı olmayan yollar ile OKB’den kurtulmak olanaklı değildir, bu yollarla daha farklı sıkıntılar ortaya çıkabilmektedir. OKB tedavisi için uzman bir psikolog desteği almak oldukça faydalıdır. Alanlarında eğitimli olan psikolog ve terapistler sorunlarınızın üstesinden gelebilmeniz için size en yüksek faydayı sağlayacaklardır.

 

Obsesif Kompulsif Bozukluk İşaretleri Nelerdir? Ne Zaman Uzman Psikolog Desteği Almalıyım?

Sizin ve çevrenizdekilerin Obsesif kompulsif bozukluğa sahip olduğunuzu düşünüyor ve emin olamıyorsanız aşağıdaki işaretlerden yola çıkabilirsiniz. Bu işaretlere sahipseniz bir uzman psikolog desteği almak gerekebilir. Yaşamınızı kolaylaştırmak ve an’lardan keyif alabilmek için psikolog desteği size iyi gelecektir.  Obsesif Kompulsif Bozukluk işaretleri; Düşünceler, fiziksel, duygusal ve yaygın durumlar veya etkilenen alanlar çerçevesinde kendini göstermektedir. Düşünceler ;

• Bu kazadan ben sorumluyum
• Ya hastalanırsam?
• Yüksek not almazsam geleceğim mahvolur
• Bu adamdan etkilendim mi? Yeterince iyi görünüyor muyum? 
• Ya hastaysam ama bilmiyorsam ve sonra yakınımdakilere dokunduğumda onları da hasta ediyorsam?
• Bilmemeye dayanamıyorum!

Fiziksel :

• Karın ağrıları
• Baş dönmesi
• Hızlı kalp atışları
• Baş ağrısı
• Kas gerginliği
• Nefes darlığı
• Vücudundan kopuk hissetmek (derealizasyon)

Duygusal:

• Anksiyete / endişe / korku
• Üzüntü
• Öfke
• Utanç
• Suçluluk

Davranışlar:

• Ebeveynden ekstra tuvalet kağıdı satın almasını istemek
• Yemek yemeden önce etrafındakilerin ellerini yıkamasını sağlama
• Elleri ve vücudu aşırı yıkamak
• Belirli cümleleri 2 veya 4’ün katlarında tekrarlamak
• Sürekli olarak bir şeylerin doğru yapılıp yapılmadığından şüphelenmek
• Kapı topuzlarından, kulplardan vb. dokunmaktan kaçınmak

Yaygın Durumlar veya Etkilenen Alanlar;

• Eğitim ve iş Hayatı
• Dakiklik
• İş ilişkileri
• Sosyal ilişkiler
• Yeme düzeni
• Uyku düzeni
• Kişisel temizlik

 

Obsesif kompulsif bozukluğun (OKB) Nedenleri Nelerdir?

OKB’ye neyin neden olduğu tam olarak belli değildir, bir dizi farklı faktör rol oynayabilir. Bunlar şunları içerir:

• Aile öyküsü – eğer OKB’li bir aile üyesi varsa, muhtemelen genleriniz nedeniyle OKB geliştirmeniz daha olasıdır.
• Beyindeki farklılıklar – OKB’li bazı kişiler beyninde alışılmadık derecede yüksek aktiviteye sahip alanlara veya düşük düzeyde serotonin denilen bir kimyasal maddeye sahiptir.
• Yaşam olayları – OKB, zorbalık, istismar veya ihmal yaşayan kişilerde daha yaygın olabilir ve bazen doğum veya ölüm gibi önemli bir yaşam olayından sonra başlar.
• Kişilik – temiz, titiz, yüksek kişisel standartlara sahip metodik insanlar, genellikle oldukça endişeli veya kendileri ve başkaları için çok güçlü bir sorumluluk duygusuna sahip olanlar gibi OKB’yi geliştirme olasılığı daha yüksektir.

 

Terapi Süreci Nasıl İlerler?

OKB’de terapi sürecine düzenli olarak katılım oldukça önemlidir. Bilişsel Davranışçı terapi, psiko-dinamik terapi gibi terapi yöntemleri ile uygulanan terapiler kişide iyileşme ve değişim göstermektedir. Uzman psikolog veya terapistiniz size uygun olan terapi yöntemini seçerek terapi sürecinize başlar. OKB’li olduğunuzu ve bu durumun gündelik yaşantınızı etkilediğini düşünüyorsanız bi psikolog desteği alma sorunlarla baş edebilmenin ilk adımıdır.