Kleptomani (Patolojik Çalma Problemi)
Sürekli bir şekilde ortaya çıkan ve kişisel kullanım için gerekmeyen veya maddi değeri olmayan şeyleri çalma davranışına, Kleptomani denir. Yani ihtiyaç olmadığı halde ortaya çıkan dürtüsel bir çalma davranışıdır. Ya bireyin çaldığı nesneye ihtiyacı yoktur ya da onu karşılayabilecek maddi güce sahiptir. Kleptomaninin diğer bir önemli özelliği de bireyler çalma öncesinde yaşadığı gerginlik ve çalma sonrasında yaşadığı zevk ve tatmindir.
Bu çalma davranışı kleptoman hastalarda bir kızgınlık , öç veya intikam alma nedeni ile ortaya çıkmaz ya da bazı ağır psikiyatrik hastalarda görülen varsanı veya sanrı gibi düşünce içerik bozuklukları nedeni ile yapılmamaktadır. Bu hastalar manik atak gibi kendilerini kontrol edemedikleri bir duygu durum bozukluğu yaşamazlar. Antisosyal kişilik bozukluğu gibi üstbenliğin kontrolünün olmadığı ve yaptıklarından vicdani sıkıntı yaşamayan kişilik bozuklukları özellikleri göstermezler.
Kleptomanik çalma davranışı bireysel bir davranıştır. Başka bir suç ortakları yoktur. Dürtüsel olan bu çalma davranışı daha önceden planlanmadan yapılır ve çalınan nesneler kişisel kullanıma hizmet etmezken atılabilir , biriktirilebilir veya geri verilebilir. Psikolog desteği ile davranışsal değişimler görülebilmektedir. Terapi sürecine başlayarak sorunlarınız ile başa çıkma yöntemlerinizi öğrenebilirsiniz. Alanlarında uzman olan psikolog ve terapistler Bilişsel Davranışcı Terapi yöntemi ve bir çok terapi tekniği ile size yardımcı olmaktadır.
Patolojik Çalma Problemi Nedenleri
Dürtüsellik kleptomanik davranışın temel unsurlarından biri olmaktadır. Dürtüsellik tanımlamaya çalışılırsa; davranışın gerçekleşmesinden önce yeterli düzeyde düşünme ve değerlendirme yapmadan ani bir şekilde gelişen davranış olarak nitelendirebiliriz. Bir başka bakışla risk alabilme göstergesi , plan ve program dışı davranma ya da ani karar verme süreci şeklinde yorumlanabilir. Kleptomani ve beyin hasarı ilişkisini gösteren çok sayıda olgu sunumu literatürde yer almaktadır.
Kleptomani Olası Göstergeleri
- Kişisel kullanım için ya da parasal değeri açısından gereksinilmeyen nesneleri çalma dürtülerine karşı , yineler biçimde , karşı koyamama.
- Çalmaya yeltenmeden önce giderek artan bir gerginlik duyma.
- Çalarken haz alma , gerginlik duyma ve rahatlama.
- Öfkesini göstermek için intikam alma , ya da çalma eylemi yapılmamıştır ve bu eylem , bir sanrı ya da varsanıya dayalı yapılmamıştır.
- Çalma , davranım bozukluğu , mani atağı ya da antisosyal kişilik bozukluğu ile daha iyi açıklanmaz.
12 kleptomanik olgunun karakteristiklerinin incelenmesi sonucunda ;olguların çoğunun genel mağazalardan çaldıkları fakat küçük bir bölümünün özelleşmiş mağazaları tercih ettiği , sadece bir olgunun kendi iş yerinden çaldığı ve hiçbirinin akraba ve yakınlarından çalmadığı gözlenmiştir. Genel olarak kleptomaniklerin sadece belli bir tipte mağazadan çalmak , sadece belli şeyleri çalmak ve çalınanları ritüeller şeklinde ve belli sıralarda taşımak gibi özgü kurallar ve ritüeller takip ettikleri bildirimiştir.
Hastaların tümünde karşı konulmayla ilgili karşı konulamaz bir istek oluştuğu ve bunun kaynağını belirleyemedikleri diğer yandan yaklaşık 3’te 1’inde saldırgan bir davranım şekli oluşturduğu görülmektedir. Hastalarda çalma davranışı sonrasında suçluluk duygularının oluştuğu ve bu nedenle bir kısmının çaldıklarını geri getirdikleri ve başkasının ilgisini çekecek şekilde göze batan davranışlar sergilediği ,hastaların bu davranışları sonuçsuz ve anlamsız gördükleri ve benliğe uyumsuz olarak algıladıkları bildirilmektedir. Kleptomanik (patolojik çalma hastalığı) davranışı gösteren bireylerin çalma eylemi sonrasında çaldıkları nesneleri saklayabildikleri , atabildikleri , biriktirebildikleri , ve bazı olgularda ise gizlice yerine koydukları gözlenebilmektedir. Kleptomanik bireyler kontrol edilemez dürtüler yaşamalarına rağmen çalma eylemi sırasında yakalanma olasılığı gördüklerinde çalma davranışını o sırada engelleyebilirler.
Mağaza Hırsızlığı ve Kleptomani İlişkisi
Mağaza hırsızlığı ve kleptomani davranışsal sonuç olarak çok yüksek bir benzerlik göstermekte ve bu nedenle sıklıkla karıştırılmakta veya tanımlar birbirinin yerine kullanılmaktadır. Diğer yandan birbirleri arasında çok sayıda farklılık olmasına karşın bazı bilim insanları bu iki bozukluğu aynı kategoride değerlendirmektedir.Kleptomani bir psikiyatrik bozukluktur. Bu bozukluk sürecinde hastalarda gerginlik ve sıkıntı oluşturur ve sonuçta çalma dürtülerine karşı konulamayarak hırsızlık davranışı ile sonlanır. ;Bu bireylerdeki çalma davranışı adi mağaza hırsızlığından farklıdır. Adi mağaza hırsızları çalma davranışını kazanç sağlamak amacıyla yaparlar bu çalma davranışında bir gerginliği azaltma ve rahatlama hedefi bulunmamaktadır.
Terapi Süreci Nasıl İlerler?
Literatürdeki tedavi ile ilglili verilerin değerlendirilmesi sonucunda , kabaca tedaviler ; alışveriş engelleme , davranışçı yöntemler , psikoterapiler , ilaç tedavileri ve kombinasyon tedaviler şeklinde gruplamak mümkün olabilmektedir. Psikoanalitik ve psikodinamik psikoterapiler uzun yıllar kleptomani tedavi yöntemleri arasında yer almıştır. Temel amaç hastanın bilinç dışına ulaşıp hastanın davranışları ile ilgili motivasyonları anlamak ve bu davranışları sistemli konuşma yöntemleri ile değiştirmek olmuştur. Psikodinamik psikoterapiler uzun süreçli tedavilerdir ve tedavi sonuçları değişkendir. Psikoterapötik uygulamaların kleptomanideki kullanımı süresince bilişsel davranışsal yöntemler psikodinamik uygulamaların yerinde geçmiştir.
Sonuçta hem bilişsel davranışçı terapiler veya ayrı ayrı bilişsel ve davranışsal yaklaşımlar kleptomani tedavisinde ümit verici sonuçlar ortaya koymaktadır. Kleptomanik hastalar hastalık süreci içerisinde kleptomani ve sonuçları yerine ilişki sorunlarına , intihar düşüncelerine , aile ve iş yerindeki krizlere odaklanmakta ve kleptomanik krizleri arka plana atmaktadır. Bunun yanında günümüz tedavi olanakları açısından bakıldığında halen kleptomaninin etkin tedavi seçeneklerinin kısıtlı olduğu gerçeğini bilmek ve hastalar ile her hasta açısında ayrı ayrı ve özel olarak değerlendirme ve terapi süreci yapılandırmasının önemi kavranmalıdır. Kleptomanik (patolojik çalma hastalığı) belirtilerinizin olduğunu düşünüyorsanız, bu sizi ve çevrenizdekileri rahatsız ediyorsa bir terapi desteği almak için psikolog arayışına başlamak önemli bir adım olacaktır. Bu konuda uzman olan bir psikolog desteği ile terapi sürecine başlamak hayatınızı düzene sokmaya fayda sağlar ve sorunlarınızın üstesinden gelerek hem kişisel hem de kişilerarası ilişkilerinizi iyileştirir.