Özgüven Eksikliği Nedir?

Diğer insanların onları küçümseyeceğinde korkar ve insanların düşüncelerini aşırı önemser. Birey kalabalık bir mekanda kendi fikirlerini söylemekten ya da fikirlerinin arkasında durmaktan çekinir, fikirlerine gelen itirazda geri çekilir.

Birey diğer kişiler tarafından bir eleştiri ya da övgü almaktan korkar; iyi ya da kötü bir yorum karşısında aşırı ve nedensizce kaygı duyar. Yoruma ne cevap vereceğini bilemeyebilir. Yoğun bir şekilde diğer insanları taklit eder, örnek alır, birilerini yanında tutmak gruba dahil olmak üzere onlar gibi davranır, kendi kişiliğini göstermekten, yansıtmaktan kaçınır, endişelenir.

Birey, diğer insanların kendinden çok daha üstün yetenekleri ve fikirleri olduğunu düşünür, daha başarılı olduğunu düşünür. Kendine olan bakışı daha olumsuz ve negatiftir. Toplum içine girme korkusu yaşar. Sosyal ortamlardan kaçınır, özellikle topluluk içinde öne çıkmayı (konuşmayı vs.) gerektiren durumlardan kaçar. Özellikle herhangi bir işe başlarken başkalarının onayını almak ister. Başkalarının fikirlerine danışıp onayını almadan harekete geçemez, kendi kendine karar veremez. İnsanların söylediklerini ve düşündüklerini kendi süzgecinden geçirip yargılar. Kendi yargılarını kıstas alıp başkalarının gözündeki değerini ona göre ölçer. Birey herhangi biriyle konuşurken göz temasından kaçınır. Sık sık gözlerini başka bir tarafa çevirir.

 Özgüven Eksikliği Belirtileri

Karar almada zorlanma. Sıkça başkalarına ihtiyaç duyma. Kendi adlarına risk alamama. İlişkilerde sınır koyamama. Diğerleri tarafından kullanılma, hayır diyememe. Sosyal ortamdan kaçınma, konuşma-sunum yapmaktan çekinme. Fikrini söyleyememe, söylerse onaylanmayacağı ya da küçük düşeceğine inanma. Utanç, suçluluk, sevilmeme hissi. Eleştirilere karşı hassas olma. Bazı depresyon belirtileri sergileme, karamsarlık. İçe kapanma, asosyal olma. Kendini yetersiz, başarısız, değersiz, beceriksiz olarak değerlendirme. Fiziksel görünüşünü beğenmeme. Olumlu başarılı yönlerini görmezden gelme. Olaylardan çabuk ve yüksek düzeyde olumsuz etkilenme, hızla umutsuzluğa kapılma. Diğer insanlar tarafında reddedileceğine, önemsenmediğine inanma. Düşük beklentilere sahip olma.  

Özgüven

Özgüven (Benlik Saygısı) kişinin kendiyle ilgili yaptığı değerlendirme sonrasında kendinden memnun olup olmaması, kendini bedensel ve psikolojik olarak yeterli, güçlü, önemli, başarılı sağlam bulup bulmamasıyla, kendisini nasıl bulduğuyla ilgili bir kavramdır. Kişinin kendinden hoşnut olması benlik saygısının ve özgüvenin yüksek olduğunun göstergesidir. Kişinin sahip olduğu özgüven hem kendi iç dünyasında hem kişiler arası ilişkilerde hem de iş hayatında büyük önem taşır. Benlik saygısı (özgüven) kişinin diğer insanlarla nasıl ilişkiler kuracağını, ilişki içindeki pozisyon ve gücünü belirlemedeki en önemli psikolojik özelliktir. Bir kişinin özgüveninin olmaması diye bir şey söz konusu değildir. Yalnızca düşük ve yüksek özgüvene sahip olmak olarak tanımlanan durum vardır.

Özgüven Nasıl Gelişir?

Doğduğumuz andan itibaren bilinçli ya da bilinçsizce bazı davranışlar sergileriz ve her davranışımıza karşı çevredeki insanlardan özellikle ailemiz tarafından geribildirimler alırız. Büyüme evresi boyunca çocuk, yaptığı her davranışa karşı çevreden aldığı tepkileri değerlendirir ve yaptığı şeyin ve iyi ya da kötü olduğuna dair bir sonuca ulaşır.

Çocuk bir davranış sergiledikten sonra çevresindeki insanlar ona gülümsüyorlarsa, takdir ediyorlarsa, saygı ve sevgi gösteriyorlarsa, yaptığı davranışı onaylayıp, beğeniyorlarsa çocuk iyi bir şey başardığını ve kendisinin iyi şeyler yapan ve başaran biri olduğu hissini yaşayacak, kendisinin değerli ve yeterli olduğuna dair bir inanç geliştirecektir.

Çocuk bir davranış sergilediğinde çevresindeki insanlar ona sürekli kızıp, bağırıp eleştiriyorlarsa hatta çocuğu yaptığı şeyler için cezalandırıyorlarsa çocuk kötü, yetersiz biri olduğu hissine kapılacak ve kendisinin yetersiz beceriksiz hatta cezalandırılmayı hak eden biri olduğuna inanmaya başlayacaktır. Çocukluk döneminde duygusal, cinsel ya da fiziksel olarak istismara uğrayan, duygusal ve fiziksel ihtiyaçları yeterli düzeyde giderilmeyen, ailesinin beklentileri yüksek olan, sık sık hastalanan ya da kronik sağlık sorunları yaşayan bireylerin benlik saygıları daha düşük olmaktadır. Eleştirilen, yaptığı olumlu şeyler değersizleştirilen ya da görmezden gelinen, sık cezalandırılan, davranışları konusunda engellenen kişilerin özgüvenleri daha düşük olmaktadır.