Helikopter Ebeveynlik
Helikopter ebeveynlik; çocuklarıyla aşırı derecede ilgili olan, çocuk odaklı yaşayan, çocuğu için planlar yapan, çocuklarına fazlaca yardım eden, onlar adına program yapan, yöneten ve müdahale eden ve mükemmeliyetçi olan anne babanın tutumlarını ifade eden kavramdır.
Ebeveynlerin çocuklarını sürekli kontrol etmesi, tüm eylemlerine aşırı katılım göstermesi ve çocukları adına karar vermesi gibi tutumları helikopter ebeveynlik olarak tanımlanmıştır. Bu ebeveynler, çocuklarına karşı aşırı ilgi ve hakimiyet tutumu ile tek veya az çocuklu ailelerde ve yüksek sosyoekonomik düzeye sahip bireylerde gözlenmektedir.
Helikopter Ebeveyn Özellikleri
Bu ebeveynlerin özellikleri arasında çocuklarıyla ve onun yaşadığı her sorunla aşırı derecede ilgilenme, sorunları çözebilecek olmasına rağmen çocuğuna bırakmadan tüm sorunlarını çözme, çocuğunun okul hayatıyla ve okul başarısıyla gereğinden fazla ilgilenme, çocuğunun hayatını planlama, yönetme, katılacağı etkinlik veya kurslara çocuğu adına karar verme, hedef belirleme gibi eğilimleri vardır.
Helikopter ebeveyn tutumuna sahip anne ve babalar çocuklarının okul başarısı ile yakından ilgilenirler. Ayrıca çocuğunun okul hayatı bir yandan, çocuğun tüm alanlarına müdahalede bulunurlar. Ebeveynler bu tutumları sergilerken, çocuklarının tercihlerini veya isteklerini ya sormazlar ya da çok az dikkate alırlar. Helikopter ebeveynlerin bu tutumları dikkatle incelendiğinde bu davranışlarının altında yatan sebebin, ebeveynlerin kendi egoları olduğu belirtilmiştir. Diğer yandan ebeveynlerin iletişimleri bize helikopter ebeveyn tutumuna sahip anne babalar hakkında bir ipucu vermektedir. Bu tutuma sahip anne ve babalar çoğunlukla ”biz bugün resim yaptı”, ”bugün okulda yıldız aldık” gibi çoğul özne kullanarak çocuklarının adına konuşmayı tercih ederler.
Helikopter Ebeveynlik ve Çocuk Gelişimi
Bu tutumu sergileyen anne ve babaların beklentileri, niyetleri her ne kadar iyi olsa da, helikopter ebeveynlik sergilemek çocuklar üzerinde olumsuz etkiler bırakmaktadır. Olumsuz sonuçlara göre bu çocuklarda:
- Bu çocukların problem çözme becerilerinin yetersiz gelişimine,
- Yetişkinlik dönemine geldiğinde depresyona yatkınlık ve depresyon ilaçlarını kullanmaya yönelik yatkınlık,
- Kimlik gelişimi ve özgüven ile ilgili sorunlar,
- Bağımlı kişilik gelişimi,
- Benlik saygısında düşüş,
- Narsist kişilik gelişimi görülebilir.
Helikopter ebeveynlerin çocukları, yaşamlarının ileriki dönemlerinde diğer çocuklara göre daha çok duygusal sorun yaşadığı saptanmıştır. Bununla birlikte helikopter ebeveynlerin çocuklarının sosyal alanları incelendiğinde bu çocukların karar vermede zorlandığı ve bağlanma sorunları yaşadıkları gözlenmiştir. Bu tutumla yetiştirilmiş çocuklar yaşıtlarına oranla oldukça fazla depresyon, öfke, anksiyete sorunları ve psikosomatik sorunlar yaşamaktadır. Ayrıca, bu çocuklar ebeveyninden ayrılamamakla birlikte gelişen bağlanma sorunları, hayatları ile ilgili durumlarda karar verememe ve seçim yapamama gibi sorunlarla karşılaşmaktadır.
Terapi Süreci
Helikopter ebeveynler tarafından yetiştirilen çocuklar sorumluluk bilincinde olamazlar. Kendi sorumluluklarını yerine getirmeyi öğrenemeyen bir çocuk yetişkinlik hayatında da kendi kendine yetmek konusunda sorunlar yaşar. Bu da özgüven eksikliği ve kaygı bozukluğunu beraberinde getirir. Helikopter ebeveynlik yollarının iyi niyet taşlarıyla döşeli olduğunu bilsek de çocukların davranışsal ve duygusal gelişimlerini desteklemek adına zaman zaman olumsuz duygu ve durumları da deneyimlemelerinin önünün açılması gerekmektedir. Ebeveynlerin biraz geri çekilerek çocuklarına kendi problemlerini tanımalarını ve bununla nasıl baş edebileceklerini desteklemek daha sağlıklıdır. Eğer ebeveyn olarak bu tutumunuzdan vazgeçmekte sorun yaşıyorsanız Şişli Terapi Enstitüsü olarak alanında uzmanlaşmış psikologlarımız ile iletişime geçebilirsiniz.