Etkenlik ve Edilgenlik (Activity and passivity)

Etkenlik ve Edilgenlik (Activity and passivity), günlük kullanımda olan kelimeler olup, psikanalizde üç özel amaç için kullanılır: (1) İçgüdüsel dürtünün amacını karakterize etmek; (2) Benliğin, id, süperego ve dış gerçekliğe karşı tutumunu karakterize etmek; (3) Herhangi bir zamanda zihnin uyarılma ve işlevsellik genel seviyesini karakterize etmek. İlk anlamda, Etkenlik ve Edilgenlik (Activity and passivity) sırasıyla, içgüdüsel dürtünün nesnesini tatmin etmeye yönelik arayışı veya kendini, başkasının karşılık gelen dürtüsünü tatmin edecek bir nesne olarak sunmayı ifade eder. Bu şekilde, sadizm aktifken, mazoşizm pasiftir; aynı şekilde, izlemecilik ve göstermecilik sırasıyla aktif ve pasiftir (Freud, 1915c). Bu Etkenlik ve Edilgenlik (Activity and passivity) motifleri, Freudcu id psikolojisi dışında da bulunabilir. Wilfred Bion’un (1967) “L, H ve K” (ayrı bir girişe bakınız) motivasyonel vektörleri de Etkenlik ve Edilgenlik (Activity and passivity) formlarda gelir (yani, sevilmek ve sevmek, nefret edilmek ve nefret etmek, bilinmek ve bilmek isteği). Bu, yukarıda belirtilen ikinci kullanımı dokundurur. Bu görüşte, benlik, id’ye karşı aktif bir tutum alabilir (örneğin, içgüdüsel arzuları kontrol altında ifade ederek) veya süperego’ya karşı (örneğin, vicdanın buyruklarına meydan okuyarak). Benzer şekilde, benlik diğer psikik ajanlara karşı pasif bir tutum alabilir (örneğin, içgüdüsel dürtüler tarafından ezilerek ve bunları akılsızca yerine getirerek veya süperego’nun sert eleştirilerine depresyon veya intihar düşünceleriyle teslim olarak). Aynı şekilde, benlik dış gerçekliğin taleplerine karşı aktif veya pasif bir duruş alabilir. Üçüncü kullanım, zihinsel aktivitenin genel seviyesi açısından aktif-pasiftir. Yüksek (“aktif”) ve düşük (“pasif”) zihinsel aktivitelerin kombinasyonu dengeli bir yaşamı karakterize eder. Fazla pasivite, üretkenliğin eksikliğine, atalet ve psikik ölüme yol açabilir. Fazla aktivite, manik bir savunma (ayrı bir girişe bakınız) olabilir ve eşit derecede üretken olmayabilir. Olgun yalnızlık, içgözlem ve hatta basitçe “Nadasa Bırakılma” (ayrı bir girişe bakınız) durumları, psişik bütünlüğü ve otantikliği yeniden canlandırır. Daha sonra, sağlam aktivite bunlara ifade verir. Zihinsel yaşamın bir veya diğer ucu (aktif/pasif) üzerine yapılan yüceltmeler, kültürel önyargıları yansıtabilir ve yanlış olabilir. Bir diğer önyargı örneği, etkenliğin erkeklikle ve edilgenliğin kadınlıkla eşleştirilmesidir. Bu, erken psikanalitik teorinin fallus merkezci önyargısının sonucuydu ve açıkça yanlıştı.