Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKKB) Nedir?
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB), bir kişinin ayrıntılara, düzene ve kurallara aşırı odaklanma gösterdiği ve genellikle günlük yaşamı engelleyecek şekilde mükemmel bir sonuç elde etme ihtiyacı gösterdiği kronik bir durumdur.
OKKB söz konusu olduğunda, bu duruma sahip kişiler başkalarıyla ilişki kurmakta zorlanabilirler ve mükemmeliyetçiliğe ve katı kontrole bağlılıkları, işlevlerini yerine getirmelerini zorlaştırabilir. OKKB’si olan kişiler katı inançlara ve farklı görevleri yerine getirmenin belirli yollarına sahiptir. Herhangi bir esnekliğe izin vermezler ve başkalarıyla taviz veremezler. OKKB’si olan kişiler genellikle davranışlarının ve düşünme biçimlerinin sorunlu olduğunun farkında değildir.
OKKB, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ile aynı şey değildir . Aynı zamanda bir OKB türü değildir. DSM-5’te, OKB, “Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar” adı verilen kendi ruhsal koşullar kategorisinde düzenlenmiştir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
OKB, obsesyon adı verilen takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemler her ikisine birden neden olan bir durumdur. OKB’si olan çoğu insan, genellikle olumsuz olan, kalıcı ve istenmeyen, sıkıntıya neden olan saplantılı düşüncelere veya imgelere sahiptir. Ayrıca, bir kişinin ya sıkıntıyı gidermek ya da kötü bir şeyin olmasını önlemek için tekrar tekrar uğraştığı kompulsiyonları, davranışları görülmektedir.
Obsesyon Nedir?
Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantıkdışı olarak değerlendirilirler ve yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olmaktadır.
Kompulsiyon Nedir?
Obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.
Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu’nun Belirtileri
Freud, obsesif karakter yapısı gösteren kişileri, düzenli, inatçı ve cimri olarak betimlemiştir. Başka analistlerin betimlemelerinde de bu kişiler, inatçı, düzenli, mükemmeliyetçi, dakik, titiz, cimri, tutumlu ve düşünselleştirmeye ve kılı kırk yaran bir irdelemeye eğilimli kişiler olarak geçmiştir.
Pierre Janet, bu kişileri, katı, esneklik aşırı vicdanlı, düzeni ve disiplini seven ve beklenmedik engeller karşısında bile çabalarına ısrarla devam eden kişiler olarak betimlemiştir. Genellikle sorumluluk sahibi ve güvenilir ve yüksek standartlara ve ahlaki değerlere bağlı kişilerdir. Ahlaki zorunluluklar karşısında, kurallara bağlıdırlar ve ellerinden gelen çabayı gösterirler. Bu kişilik özellikleri, stresli veya aşırı talep içeren durumlarda, daha sonra ritüellere dönüşecek olan semptomatik davranışlar halini alabilirler.
Obsesif kompülsif kişilerde görülen genel duygulanımsızlık haline istisna teşkil eden diğer duygu utanç duygusudur. Bu kişilerin kendilerinden yüksek beklentileri vardır; bu beklentiler karşılanmazsa utanç duygusu hissetmelerine neden olabilir.
OKKB’nin Diğer Ruhsal Bozukluklarla İlişkisi
OKKB’si olan kişiler genellikle diğer fiziksel ve zihinsel sağlık koşullarıyla mücadele eder. Birden fazla bozukluk mevcut olduğunda, birbirlerini etkileyebileceklerinden tüm sorunları aynı anda ele almak önemlidir. Bu birlikte ortaya çıkan bozukluklardan bazıları şunlardır:
Yeme bozuklukları
Mükemmeliyetçilik, OKKB’li insanları kendi sağlıkları pahasına bile olsa gerçekçi olmayan standartlara ulaşmaya motive edebilir. Bu derecede mükemmeliyetçilik, anoreksiya ve bulimia nervoza gibi yeme bozuklukları olan kişilerde de bulunur, bu nedenle bu koşullar OKKB ile birlikte ortaya çıkabilir.
Duygudurum bozuklukları
Araştırmalar, OKKB’nin depresyon da dahil olmak üzere duygudurum bozuklukları ile ilişkili olduğunu göstermektedir . İşyerinde tükenmişlik, sosyal etkileşimlerde zorluk ve kendi yüksek beklentilerini karşılayamama, depresif belirtilere neden olabilir. OKKB özellikleri de intihar düşüncesiyle ilişkilendirilmiştir .
Fiziksel problemler
Bir çalışma, OKKB özelliklerinin hipertansiyon gibi kardiyovasküler sağlık durumlarıyla bağlantılı olduğunu bulmuştur . Diğer araştırmalar, OKKB ile inme ve artrit arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor gibi görünüyor.
Diğer kişilik bozuklukları
Bir kişi örtüşen kişilik bozuklukları ile mücadele edebilir. OKKB’li kişilere ayrıca bağımlı, histrionik, sınırda , çekingen veya narsisistik kişilik bozuklukları teşhisi konulabilir.
Anksiyete bozuklukları,
OKKB’si olan kişiler düzeni korumaya ve mükemmelliğe ulaşmaya çabalarken, aynı zamanda kaygıdan da rahatsız olabilirler. Yaygın anksiyete bozukluğu ve panik bozukluğu gibi anksiyete bozuklukları OKKB ile birlikte görülebilir. OKB, OKKB ile birlikte ortaya çıkabilen başka bir kaygı bozukluğudur ve iki durum genellikle birbiriyle karıştırılır.
Terapi Desteği Almanın Önemi
OKKB’de terapinin önemi, stresli durumlarla başa çıkma becerilerini geliştirmesine, ilişkilerini geliştirmesine yardımcı olur. Ayrıca bağlanma becerilerini geliştirmesine, kişinin kaygılarını tanıma ve kontrol etme becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Bununla birlikte terapi, kişinin hayat kalitesini arttırmak ve işlevselliğini artırmak için önemlidir.
Psikoterapi, OKKB için tercih edilen müdahale yöntemidir . Bu durum için etkili olduğu kanıtlanmış tedavilerden bazıları şunlardır:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
OKKB’de kullanılan bir psikoterapi yöntemidir. BDT, kişinin düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki ilişkileri incelemeye anlamaya ve kontrol etmeye yardımcı olur. Ayrıca, kişinin kaygılarını tanıma ve kontrol etme becerilerini geliştirmesini ve bu durumu yönetebilmesini sağlar.
Psikodinamik Terapi
Kişinin bilinçdışında yatan çatışmalara odaklanılır. Kişinin semptomlarının nedenlerini ve biliçdışı düşüncelerini inceler. Bu süreç bireyin duygusal, düşünsel ve davranışsal semptomlarının nedenlerinin anlaşılmasını sağlar. Geçmişte yaşadıklarının etkilerini kontrol etmesi ve gelecekteki davranışlarını değiştirmesi amaçlanır. Uzun süreli psikodinamik terapi genellikle altta yatan sorunları hedefler. Hastaların duygusal tepkilerini azaltmalarına yardımcı olabilir.
Uzman Bir Psikolog Desteği Almak
OKKB, kişinin gündelik yaşamını olumsuz anlamda etkileyebilir. Terapi desteği almak, kişinin semptomlarını yönetmesine ve hayatının kalitesini arttırmasına yardımcı olabilir. Terapi desteği aynı zamanda kişinin kendine ve hayatına yönelik pozitif düşünceler oluşmasına, kendine yönelik yıkıcı düşünceleri yok etmesine, kendine ve hayatına yönelik pozitif düşünceler oluşmasına yardımcı olmaktadır.
Bu nedenle psikolojik destek almak, OKKB olan kişiler için önemli bir tedavi yöntemidir. Uzman bir psikolog, kişinin semptomlarını ve nedenlerini anlamaya çalışarak, semptomların azalması ve anlaşılması yönünde uygun tedavi yöntemlerini belirlemeyi amaçlar. Siz de bu konuda zorluk yaşıyorsanız, İstanbul Beşiktaş’ta bulunan ve Şişli Terapi Enstitüsü bünyesinde barındırdığımız uzman terapistlerimizden psikolojik destek alabilirsiniz.