Paranoid Kişilik Bozukluğu
Paranoid Kişilik Bozukluğu Nedir? Paranoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir? Paranoid Kişilik Bozukluğu Olan Kişiyle Yaşamak Nasıldır? Terapi Süreci Nasıl İşler?
Paranoid kişilik bozukluğu, “garip ve eksantrik” bozukluklar grubunda bulunan bir rahatsızlık çeşididir. Bu kişilik bozukluğuna sahip bireyler, ellerinde yeterince sebep olmaksızın başka insanlara karşı kuşkucu bir tavır sergilerler.
Paranoid kişilik bozukluğunun en ayırt edici özellikleri güvensizlik ve şüphedir. Bu bozukluğa sahip kişiler, başkalarının tutum ve davranışlarını tehdit olarak algılar. Bu nedenle, sürekli tetikte ve savunucudurlar. Alınganlık gösterirler; bir söz veya bakışı, kendilerine karşı olumsuz yorumlama eğilimindedirler.
Paranoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler, insan ilişkilerinde mantıklı akıl yürütme yollarıyla aksi iddia edilemeyecek bir güvensizlik yaşarlar. Mantıklı düşünce örüntüleri ve gerçeklik algıları yıkıma uğramış, başkalarının kendilerine zarar vereceği yönünde güçlü paranoyalar geliştirmişlerdir. Bu paranoyalar, kendilerini korumak adına tercih ettikleri yalnızlığı daha belirgin kılar, sosyalleşme sürecinde tehdit edici bir unsur halini alır. Paranoyalar sağlıklı insanların da zaman zaman şüpheci yaklaşımlarından kaynaklı sahip olabileceği düşünce kalıplarıyken, paranoid kişilik bozukluğu olan bireylerin paranoyaları günlük hayatın işlevini ve kalitesini bozacak derecede yoğundur. Bu durum paranoid durum olarak adlandırılır ve kişilik bozukluğu tanısında odak noktasıdır.
Belirtileri Nelerdir?
– Başkalarının taahhüdüne, sadakatine veya güvenilirliğine şüphe et, başkalarının onları sömürdüğünü veya aldattığına inanıyorum.– Başkalarına güvenmek veya kişisel bilgileri ifşa etmek konusunda isteksizdir, çünkü bilgilerin kendilerine karşı kullanılmasından korkuyorlar.– Affetmez ve kin tutarlar.– Aşırı duyarlıdırlar.– Masum açıklamalarda veya başkalarının gündelik görünüşünde gizli anlamlar ararlar.– Karakterlerine, başkalarına görünmeyen saldırıları algılamak; genellikle öfkeyle tepki verirler ve misilleme yapmak için hızlıdırlar.– Sebepsiz olarak, eşlerinin veya sevgililerinin sadakatsizlik etmediğine dair sürekli şüpheleri var.– Diğerleriyle ilişkilerinde genellikle soğuk ve uzak olurlar ve ihanete uğramamak için kontrol ve kıskanç hale gelebilirler.-Sorunların veya çatışmaların içindeki rollerini her zaman haklı olduklarına inanmak suretiyle göremiyorum.– Rahatlamakta zorluk çek.-Düşman, inatçı ve tartışmacı olabilirler.– Başkalarının, özellikle de farklı kültürel gruplardan olanların olumsuz klişelerini geliştirme eğilimindedir.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Kişilik Bozukluklarının nedenleri tam olarak tespit edilememiştir. Ancak araştırmalar hem biyolojik hem de çevresel faktörlerin etkili olabileceğini gösteriyor. Bu bozukluk çocukluk döneminde yaşanan travmalar veya genlerden dolayı ortaya çıkabilir. Paranoyak kişilik bozukluğu genellikle çocuklukta veya ergenlik döneminde başlar ve kadınlara oranla erkeklerde daha sık görülür. Paranoya, en yaygın görülen kişilik bozukluğu türlerinden biridir.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Olan Bireyle Yaşamak
Sürekli isteyen, reddedilmiş hisseden ve sınırsız güvence arayan biriyle yaşamak zor olabilir. Bizler de zaman zaman şüpheci, reddedilmiş, dışlanmış veya aşırı hassas hissedebilliyoruz. Ama paranoid kişilik bozukluğuna sahip kişiler, bu hisleri daha acı verici bir biçimde yaşar ve genel olarak bu paranoyak düşüncelerle hayatlarını idam ettirirler. Normal olayları bile farklı bir biçimde yorumlayabilirler: “Neredeydin?”, “Kiminle gittin?”, “Neden arkamdan konuşuyorsun”, “Başka biriyle akşam yemeği yiyorsun ve beni davet etmiyorsun!”, “Herkes bana karşı geliyor.”
Paranoid kişilik bozukluğu olan biriyle yaşıyorsanız eğer, bu tip sorunlarda onlarla tartışmak iyi bir fikir olmayabilir. Çünkü bu insanlar aşırı kırılgan ve aşırı hassas olabiliyorlar. Elinizden geldiğince karşı tarafla empati kurmaya ve açık bir şekilde, yargılamadan iletişim kurmaya çalışın. Ancak doğru olmadığını düşündüğünüz duygu ve düşünceleri desteklemekten kaçının.
Paranoid kişilik bozukluğu olan biriyle yaşıyorsanız, profesyonel yardım alması için onu cesaretlendirebilirsiniz. Öncesinde siz de gidip tedavi ile ilgili bir terapist veya psikiyatriste danışabilirsiniz.
Terapi Süreci
Kişilik bozuklukları bireysel ve toplumsal açıdan olumsuz sonuçlar oluşturup hem bireyin hem de o bireyin içinde olduğu toplumun sıkıntılar yaşamasına yol açabilmektedir. Bu nedenle kişilik bozukluklarının terapi ve destek sürecinin olumlu gitmesi hem bireysel hem de toplumsal açıdan çok önemlidir.
Kişiye uygun olan terapinin sunulmasında en önemli adımlardan biri bu alanda uzman doktor ve psikolog ile iş birliği içinde olmanızdır. Tedavide psikoterapi ve antidepresan ilaçlar duruma bağlı olarak beraber ya da ayrı ayrı kullanılabilmektedir.
Psikoterapi kişilik bozukluğunun yardım sürecinde önemli bir parçasıdır. Tedavide yöntem, uzun süreli bireysel terapi veya grup ve aile terapileri olabilmektedir. Ayrıca doktorunuz ve psikoloğunuz değerlendirme sürecinde sizi daha iyi anlayabilmek ve uygun tedavi planı oluşturmak için bazı ek testler isteyebilir.
Terapiye erken başlanması ve düzenli aralıklarla takibin sağlanması tedaviden alınan verimi arttıracaktır. Ayrıca danışan yakınlarının da sabırlı, anlayışlı ve destekleyici yaklaşımları yanında düzenli ve uzun süreli terapilerle sonuç alınabileceğini ve sık psikolog değiştirmemesi gerektiğini bilmelerinde yarar vardır.