Bağımlılık Nedir?

Bağımlılık, psikolojik ve fiziksel zarara neden olmasına rağmen kimyasal, ilaç, aktivite veya madde tüketimini durduramamak ve bu durumun psikolojik bir tahribata neden olması olarak ifade edilebilir.

Bağımlılık terimi sadece uyuşturucu ve sigara gibi maddelere bağımlılığı ifade etmez. Belirli bir ilacı veya kimyasalları kullanmayı bırakamayan bir kişinin madde bağımlılığı vardır. Bazı bağımlılıklar ayrıca kumar, yemek, alışveriş veya çalışma gibi aktivitelere katılmayı da durduramaz. Bu koşullarda, bir kişinin davranışsal bir bağımlılığı vardır. Bağımlılık aynı zamanda, ilaç kullanımından da kaynaklanabilen kronik bir hastalıktır.

Bir kişi bağımlılık yaşadığında, bir maddeyi nasıl kullanacağını veya bir aktiviteye nasıl katılacağını kontrol edemez ve günlük yaşamla başa çıkmak için buna bağımlı hale gelir. Yanlış kullanım bağımlılıktan farklıdır. Madde kötüye kullanımı her zaman bağımlılığa yol açmaz, bağımlılık ise maddelerin düzenli olarak kötüye kullanılması veya zararlı davranışlarda bulunmayı içerir. Bağımlılık, ilişkileri zorlayan ve günlük aktiviteleri engelleyen davranışlara da yol açabilir.

Bağımlılık belirtileri genellikle;

Fiziksel olarak halsizlik ve bir madde kullanarak ya da bir davranışta bulunmayı bırakmadaki yetersizliği içerir.

Psikolojik olarak öfke, kontrol edilemeyen düşünce ve davranışlar, depresyon gibi durumları içerir.

Maddeyi kullanmayı bırakma veya davranışta bulunma, sık sık mide bulantısı ve titremek dahil olmak üzere yoksunluk belirtilerine yol açar. Tıbbi gözetim olmadan alkol veya uyuşturucu kullanmayı bir anda durdurmaya çalışmak iyi bir fikir değildir. Tıbbi gözetim ile birlikte bu konuda uzman olan psikologlar ile terapi desteğine başvurmak, süreci hızlandıracak ve yoksunluk belirtilerinin kontrol altına alınmasını sağlayacaktır.

Terapi ve tedavi sürecine başlamak zorlu olabilir ancak etkilidir. En iyi tedavi şekli, maddeye ve kişiden kişiye değişen bağımlılığın sunumuna bağlıdır. Kişinin bağımlılıktan kurtulmak istemesi ve kendi isteği ile bir uzman psikolog desteği araması iyileşme sürecine atılan en önemli adımlardandır. Terapi, bireyin ihtiyacına bağlı olarak bireysel, grup veya aile şeklinde gerçekleşebilir. Genellikle, tedavinin başlangıcında, semptomların iyileşmesiyle birlikte zaman içinde giderek azalan seans sayısı ile sonlandırma yapılabilmektedir.

Bağımlılık da Psikoterapi Yaklaşımları;

Madde bağımlılığını azaltmak için bağımlılık tedavisi genellikle, iyileşme sürecindeki kişilerin bilincinin açık olduğu durumlarda nasıl idare edileceğini öğretmeye odaklanan grup ve bireysel terapi seanslarının bir kombinasyonundan oluşur. Davranışçı terapi madde rehabilitasyonu sırasında belki de en sık kullanılan bağımlılık tedavisi türüdür. Genel bir davranışsal terapötik yaklaşım, çeşitli etkili tekniklerle uyarlanarak çalışılmaktadır.

Bunlar şunları içerir:

Bireysel, Grup ve Aile Terapisi: Danışanlar, bir terapistin rehberliğinde bireysel olarak veya grupla, akran destekli bir atmosferde ve/veya aileden veya hayatında önemli olan herhangi birinin katılımıyla terapiye katılabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), danışanları olumsuz ve işlevsiz olan davranışlarının aşamalı olarak ortadan kaldırmak için tekrar eden düşünceleri sorgulamaya ve incelemeye teşvik eder. BDT, birçok farklı sorunlu bağımlılık tedavisinde uygulanabilir. BDT teknikleri ile tedavi edilen kişiler uyumsuz davranışlarını tanımayı ve değiştirmeyi öğrenirler. Bu terapi yaklaşımı, riskli durumları ve bunlarla ilgili ne yapmaları gerektiğini belirlemede ve nüksetmeyi önlemede başa çıkma becerilerine sahip kişilere yardımcı olabilir. Bu yaklaşım, diğer tekniklerle birlikte kullanılabildiğinde daha yararlıdır. BDT yoluyla öğrenilen beceriler, terapiden çok sonra fayda sağlamaya devam eder ve aynı zamanda ortaya çıkan zihinsel veya fiziksel sağlık bozukluklarını tedavisinde de kullanılabilir.

Diyalektik Davranış Terapisi (DDT), danışanlara yoğun duygulardan kaynaklanan kendine zarar verici davranışları azaltmak için duygularını nasıl düzenleyeceğini öğretmek için kullanılan terapi yaklaşımıdır. Sıkıntı toleransı, duygu düzenleme, farkındalık ve kişilerarası etkililiği içeren dört beceriye odaklanır. DDT, birçok madde kullanımı veya bağımlılık terapisinde kullanılabilir. DDT, danışanların bağımlılık süreçlerinden sonra nüksetme durumlarından kaçınmasına yardımcı olmak, bağımlılığı güçlendiren eylemlerden vazgeçirmeyi desteklemek için kullanılabilir.

Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR), danışanların semptomlara ve sıkıntıya neden olan travmatik deneyimlerden kurtulmasına yardımcı olur. Geçmişteki travmayı çalışabilmek için “ikili uyarım” egzersizlerini kullanan ve aynı anda iki taraflı göz hareketleri, tonlar veya dokunuşlar yoluyla beynin diğer bölümleriyle etkileşime giren EMDR, beynin bilgi işleme sistemini iyileştirmeye yardımcı olarak, duygusal istikrarı ve semptomların azalmasını destekler.

Akılcı Duygusal Davranış Terapisi (ADDT), danışanların yıkıcı düşüncelerini veya inançlarını daha sağlıklı, uyarlanabilir düşüncelerle tanımlamasına, sorgulamasına ve değiştirmesine yardımcı olur. Deneysel çalışmalar, bu sürecin duygusal devamlılığı ve hedefe ulaşmayı teşvik ettiğini göstermektedir. Danışanların, kendi düşüncelerini anlamalarına ve daha iyi alışkanlıklar geliştirmelerine, olumlu ve rasyonel yollarla düşünmelerine yardımcı olur. Bu yaklaşımın temeli, rasyonel düşüncenin içeriden geldiği fikridir. Kişiye mutluluk ya da mutsuzluk hissi veren dışsal durumlar değildir dolasıyla terapi sürecinde bağımlılığın dışsal durumlardan gelmediğine kişinin kendi iç görüsünün fark edilmesi üzerine çalışılmaktadır.

Bağımlılığın Nedenleri ve Risk Faktörleri

Bir madde kullanım bozukluğunun gelişimine katkıda bulunabilecek çeşitli nedenler ve risk faktörleri vardır.

Bunlar şunları içerebilir:

• Ailede madde bağımlılığı öyküsü gibi genetik
• Erken yaşta madde kullanımına başlamak
• Özellikle genç yaşta uyuşturucu veya alkole kolay erişim
• Maddelerin (alkol gibi) yoğun reklamlarına maruz kalma
• Güncel bir ruh sağlığı teşhisi
• Düşük ebeveyn ilgisi
• Yoğun olarak yaşanılan aile çatışması veya şiddet
• İstismar veya ihmal öyküsü

Terapi ve diğer tedavi yöntemler aracılığıyla, bağımlılığın gelişiminin temel mantığı tartışılabilir ve başa çıkma mekanizması ile iyileşme başlayabilir. Bağımlılık herkesi farklı şekilde etkilediğinden, bağımlılıktan kurtulma süreci her insan için farklı olabilir. Her kişinin kişisel ihtiyaçlarına göre seçilebilecek çeşitli özel terapi türleri ve tedavi programları bulunmaktadır.

**Bu sayfada kullanılan bilgiler tamamen bilgilendirme amaçlıdır, teşhis içermez.