Çocuklarda Ayrılma Anksiyetesi
Çocuklarda Ayrılma Anksiyetesi Nedir? Belirtileri Nelerdir? Neden Görülür? Ayrılma Anksiyetesine Karşı Ailenin Tutumu Ne Olmalı? Psikolojik Terapi Süreci Nasıl İşler?
Çocuklar, bakım verenlerine karşı (anne, baba, bakıcı vs.) bağlılık duygusu içerisindedirler. Çocuğun karakter özelliklerine göre bu bağlılık derecesi değişmekle birlikte, sosyalleşme sürecine ilk atıldıkları yaşlarda genellikle onlardan ayrılmak istememe, bakım vereninin yanına iyice yaklaşma gibi davranışlar gösterebilmektedirler. Bu davranışlar belli bir yaşa ve düzeye göre normal karşılanmaktadırlar. Fakat bazen bu bırakamama durumu normalin ötesine geçer ve çocuklarda ayrılma anksiyetesi (kaygısı) olarak karşımıza çıkabilir.
Çocuklarda Ayrılma Anksiyetesi (Kaygısı) Nedir?
Çocuklarda ayrılma kaygısı bozukluğu, çocuğun gelişim düzeyine uygun olmayacak biçimde bakım vereninden (genellikle anneden) ayrı kalmaya karşı aşırı derecede kaygı duyması durumudur. Genellikle 1 yaş dolaylarında ortaya çıkmaktadır. Çocuğun, anneden ayrı bir şekilde ihtiyaçlarını gerçekleştiremeyecek olması bu kaygının ana sebebidir. Psikologlara göre, küçük çocuklarda ayrılmaya karşı gelişen kaygı aslında normal bir durumdur. Sonrasında çocuğun okul çağına gelmesi ve önemli bir sosyal ortam olan okul ile tanışması, ayrılma kaygısının tekrardan gün yüzüne çıkmasını sağlamaktadır. İlk aşamada hemen hemen her çocukta görülebilir ve çocuk, bulunduğu ortama uyum sağlama sürecini tamamladığında kaygı ortadan kalkar veya kaygının etkisi azalır. Bu, her çocuğun yaşayabileceği normal düzeyde bir kaygıdır. Çocuğun okula giderken bakım vereninden ayrılmaya karşı duyduğu kaygı 6 aya kadar hiçbir azalma göstermeden devam ediyorsa hatta çocuğun, ayrılma fikrini aklına getirdiğinde bile ağır bir kaygı yaşadığı gözlemleniyorsa kaygı, normalin üstünde demektir. Bu durum psikologlara göre çocukta ayrılma anksiyetesi olduğunu göstermektedir. Psikologlara göre çocuğun bakım vereninden ayrılmaya karşı duyduğu kaygının sebepleri terk edilmek, ayrı olunan vakitte kendisinin veya ayrıldığı kişinin başına kötü bir şey geleceğini düşünmesi olmaktadır.
Ayrılma Ansiyetesi Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Ayrı kalma durumlarında çocukta ruhsal ve fiziksel belirtiler görülür. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Çocukta, her ayrılma durumunda yoğun kaygı ve panik
- Özellikle okula giderken bakım verenden ayrılmak istememe
- Evden uzak bir yerde uyumak ya da bir süre kalmak durumlarında isteksizlik
- Ayrılmak, kaybolmak, yalnız kalmak temalı kâbuslar görme
- Kaygıya bağlı mide bulantısı, baş ağrısı, kusma, iştahsızlık gibi fiziksel yakınmalar
- Gece yatağında ayrı yatamama
Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu Neden Görülür?
Bu durumun oluşumunda psikolojik, biyolojik ve sosyal etmenlerin etkili olduğunu söylemektedir. Çocuğun bireysel özelliklerinin de ayrılma anksiyetesinin oluşumunda rol oynamasının yanı sıra, ailenin tutumu da oldukça önem taşımaktadır. Özerkliklerine izin verilmeyen, aşırı kontrolcü bir tutumla yetiştirilen çocuklar risk grubunda yer almaktadırlar. Ayrıca şiddetini, erken dönem çocukluk çağında (3-6 yaş) yaşanan depresyonlar, çatışmalı aile ortamı, kardeş kıskançlığı gibi durumlar artırmaktadır. Ayrılık anksiyetesi belirtilerinden bir ya da daha fazlasının çocukta görülmesi ve uzaklaşmadan dolayı yaşanan kaygı hali 8 haftayı geçmesine rağmen hâlâ hafiflemeden devam ediyorsa en kısa sürede bir uzman yardımı alınmalıdır.
Çocukta Ayrılma Anksiyetesi Karşısında Ailenin Tutumu Ne Olmalı ?
Çocuklarda ayrılma anksiyetesi bozukluğu güvensiz bağlanmanın bir sonucudur ve hem çocuğun hem de ailenin yaşantısını olumsuz yönde etkilemekle birlikte çocuğun günlük performanslarında işlevselliğini bozan, gelecekteki yaşamını önemli ölçüde etkileyebilecek bir bozukluktur. Böyle bir durum gözlemleyen ailelerin en kısa sürede bir uzman desteği alması önerilmektedir. Alınan psikolog yardımının yanı sıra ailelere düşen görevler de vardır. Bunlar:
- Çocuğunuzu ayrılmaya alıştırın. Kısa mesafeler ve kısa süreler için çocuğunuzu ara sıra bir bakıcı veya güvenilir bulduğunuz bir kişi ile birlikte bırakın.
- Hızlı bir şekilde veda edin. Ayrılmanız gereken durumlarda çocuğunuza çok duygusal bir şekilde veda etmenin ona iyi gelmeyeceğini bilin. Daha hızlı bir “ güle güle” ritüeli oluşturun ve ona geleceğiniz saati söyleyin. Tam o saatte gelmeniz ona güven verecektir ve ayrılmanın aslında korkutucu olmadığını anlamasına yardımcı olacaktır.
Psikolojik Destek Süreci
Ayrılma anksiyetesinin giderilmesi için uzmanlar, bir ya da birkaç terapi uygulayarak çözüme ulaşabilirler. Bu terapi çeşitleri:
- Duyguları ve inanç sistemini değiştirmeye odaklanan Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
- Sadece çocuğun değil, ailenin diğer üyelerinin de sürece dahil olduğu olan Aile Terapisi
- Sorunun kaynağına ulaşabilmek için etkili bir gözlemin sağlanmasına olanak tanıyan olan Oyun Terapisi
Powered by Froala Editor